ICT in de klas: vier tips voor een veilige (online) leeromgeving
Technologie en digitale media nemen een steeds grotere plaats in onze samenleving in. Dit zie je ook terug in de scholen. We leren steeds meer digitaal. In bijna iedere klas hangt een smartboard. En er zijn devices aanwezig waarop leerlingen digitaal instructie volgen of leerstof verwerken. Je kunt allerlei digitale tools gebruiken om je lessen te verrijken en de leerlingen te activeren. Wat voor plek krijgen technologie en digitale media in jouw onderwijs? Heb jij voldoende kennis en vaardigheden om hier op een kritische en bewuste manier mee om te gaan in je lessen? Belangrijke vragen om over na te denken, vooral met de kerndoelen digitale geletterdheid in het vooruitzicht.
Kerndoelen digitale geletterdheid
Om volwaardig mee te kunnen doen in onze samenleving waarin technologie en digitale media een steeds grotere plaats innemen, moeten leerlingen digitaal geletterd zijn. Digitale geletterdheid is dan ook onderdeel van de basisvaardigheden. Digitale geletterdheid betekent kennis hebben van digitale technologie en beschikken over vaardigheden om deze te gebruiken.
In maart 2024 zijn er conceptkerndoelen voor digitale geletterdheid opgeleverd. SLO streeft ernaar om de kerndoelen begin 2025 beproefd en bijgesteld op te leveren aan het Ministerie van OCW, waarna een formeel wetstraject wordt gestart. Alhoewel de kerndoelen nog niet wettelijk verplicht zijn, is het goed om er nu vast kennis van te nemen.
Het leergebied bestaat uit drie domeinen en negen kerndoelen. Het vormt een doorlopende lijn van primair onderwijs naar voortgezet onderwijs. In het primair onderwijs maken de leerlingen op verschillende manieren kennis met de inhoud. In de onderbouw van het voortgezet onderwijs wordt deze basis onderhouden, verbreed en verdiept, met een hoger abstractieniveau en complexere contexten.[1]
ICT in jouw lessen
Als leraar is het belangrijk om niet alleen kennis over te dragen, maar ook een rolmodel te zijn. ICT wordt steeds frequenter ingezet in het onderwijs. Uit de Monitor ICT-bekwaamheid leraren blijkt zelfs dat leraren, schoolleiders en schoolbestuurders verwachten dat de inzet van ICT in de klas met nog bijna 50% groeit.[2]
Welk voorbeeld geef jij? Ga eens voor jezelf na of je de volgende vragen kunt beantwoorden:
- Welke digitale tools gebruik jij precies in je lessen?
- Hoe ondersteunen deze tools je didactisch handelen?
- Welke gegevens worden door deze digitale tools verzameld en wat wordt er met deze gegevens gedaan?
- Welke regels, afspraken en verwachtingen hanteer je die bijdragen aan een veilige (online) leeromgeving?
- Hoeveel procent van de tijd in je lessen spenderen de leerlingen online?
Om je leerlingen het goede voorbeeld te geven, is het van groot belang dat je bewust en kritisch omgaat met digitale tools en de manier waarop je deze inzet in je lessen. Het gaat hierbij niet zozeer om jouw technische vaardigheden, maar vooral om de impact van media te begrijpen, te beoordelen en er op een verantwoorde manier mee om te gaan.
Vier tips voor een veilige (online) leeromgeving
Bij het integreren van digitale tools in je lessen is het belangrijk om een balans te vinden tussen technologische innovatie en het handhaven van een veilige leeromgeving. Wil je aan de slag met (nieuwe) digitale tools? Neem dan de volgende vier tips mee:
TIP 1
Bij het kiezen en gebruiken van digitale tools is het van essentieel belang om te letten op betrouwbaarheid en veiligheid. Controleer of de tools voldoen aan privacywetgeving en of ze veilige gegevensopslag en -verwerking bieden. Zorg ervoor dat je goed geïnformeerd bent over hoe persoonlijke gegevens van leerlingen worden behandeld en beschermd.
TIP 2
Gebruik digitale tools niet zomaar om de trends te volgen, maar integreer ze op een manier die de leerdoelen ondersteunt. Vraag jezelf af hoe de tool bijdraagt aan de inhoudelijke en pedagogische doelen van je les. Zorg ervoor dat de technologie een meerwaarde biedt en niet alleen ‘leuk’ is.
TIP 3
Zorg ervoor dat het gebruik van digitale tools veilig en respectvol blijft. Stel duidelijke regels en bespreek regelmatig met je leerlingen de normen en waarden die gelden voor online communicatie en gedrag. Zorg ervoor dat ze zich bewust zijn van de mogelijke risico’s, zoals cyberpesten en privacykwesties.
TIP 4
Beperk de schermtijd van de leerlingen. Het is belangrijk om te zorgen voor een gezonde afwisseling tussen digitale en niet-digitale activiteiten in de klas. Overmatige schermtijd kan nadelige effecten hebben op de gezondheid en het welzijn van leerlingen, zoals vermoeide ogen, verminderde aandacht en zelfs fysieke klachten zoals nek- en rugpijn.
Meer weten?
Wil je praktisch aan de slag met digitale tools, bekijk dan ook eens onze themapagina Digitale Didactiek. Hier vind je achtergrondinformatie, blogs en een overzicht van deze trainingen die zowel bij jou op school als in de CPS Academie worden gegeven.
Wil je op jouw school aan de slag digitale geletterdheid en een veilige leeromgeving? Neem dan contact op met mij. Mijn gegevens vind je hieronder.
[1] SLO (2024). Conceptkerndoelen digitale geletterdheid en toelichtingsdocument. Amersfoort: SLO.
[2] Smeets, E. (2020). Monitor ICT-bekwaamheid leraren primair onderwijs. Nijmegen: KBA.
