Van hark naar netwerkorganisatie
Op het strand bij Makkum staat een groep volwassenen tegen elkaar aan te duwen en met zwaarden te zwaaien. Een interessant spektakel dat nieuwsgierige blikken uitlokt. Voor wie dichterbij durft te komen, wordt duidelijk dat hier sprake is van ‘professioneel vechten’. Deelnemers ervaren fysiek wat er gebeurt als ze allebei blijven duwen en wat als ze rustig en gecontroleerd andermans duwtje incasseren of zelfs verwelkomen.
Het is maandag 16 mei 2022 en het bestuur en de directeuren van Sarkon zijn afgereisd naar Makkum voor een tweedaagse om zich vanuit verbinding verder te ontwikkelen van een traditionele organisatie, de zogenaamde hark, tot een krachtige netwerkorganisatie. Leiderschap en samenwerking staan deze twee dagen centraal. Vandaar het leren incasseren en verwelkomen van duwtjes op het strand.
Een stevige strategische top
De tweedaagse in Makkum is een voorbeeld van de stappen die Sarkon zet in het groeien naar een netwerkorganisatie. Want deze bijeenkomst is vormgegeven door een afvaardiging van directeuren in overleg met het bestuur. Dit past geheel in de aanbeveling van mijn onderzoek Een stevige strategische top. In dit onderzoek heb ik het belang van samenwerking tussen bestuurders, stafleden en schooldirecteuren (samen de strategische top) binnen een onderwijsbestuur onderzocht.
Het praktische deel van het onderzoek ging over de stappen die Sarkon doorloopt in de ontwikkeling naar een netwerkorganisatie. Uit mijn onderzoek kwam naar voren dat het van belang is dat het bestuur zich richt op:
- het creëren van sterke verbindingen
- het bouwen aan onderling vertrouwen
- een gedeelde visie
Dit zijn belangrijke ingrediënten om de samenwerking tussen bestuurders, schoolleiders en stafmedewerkers te professionaliseren. Uitgangspunten zijn hierbij gezamenlijk verantwoordelijkheid dragen en wederzijdse afhankelijkheid ervaren.
Professionele dialoog
Het voeren van een professionele dialoog is bij de ontwikkeling naar een netwerkorganisatie essentieel. Tijd en aandacht besteden aan goede gesprekken zorgt voor verbinding en wederzijds begrip. Je stapt ermee uit de waan van de dag en zorgt dat wat je belangrijk vindt voor het onderwijs ook daadwerkelijk in de klas terechtkomt.
In tegenstelling tot waar we vaak op sturen, is niet alleen het gesprek op inhoudelijk niveau, zoals de rekenmethode, van belang. Om werkelijk impact te hebben en collega’s in beweging te brengen is eerst aandacht nodig. Aandacht voor hoe het met ze gaat, wat hen drijft in hun werk en vanuit welke waarden ze verbonden zijn aan de school en Sarkon. De informatie die hierdoor boven tafel komt, biedt een stevige basis voor gewenste veranderingen. De interesse en erkenning voor wat er speelt bij collega’s zorgt bovendien over het algemeen voor meer werkgeluk.
LEV-koers
De ontwikkeling van het toekomstige onderwijs vraagt om een gedragen en levende visie. Die visie heeft Sarkon in 2019 vormgegeven tijdens een tweedaagse waarin de professionele dialoog een belangrijke werkvorm was. CPS heeft deze tweedaagse begeleid. Zo’n 35 mensen van de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad, het bestuur, de raad van toezicht, alle directeuren van de negentien scholen en de hoofden vanuit de staf, hebben samen nagedacht over wat zij belangrijk vinden in het leren en ontwikkelen van iedereen binnen Sarkon. Dit resulteerde in de Sarkon-koers Leren met LEV:
L: Leerplek voor het leven
E: Eigen Wijze
V: Vertrouwen door verbinding
De directeuren zijn vervolgens op hun eigen school de dialoog aangegaan met hun team over deze LEV-koers: wat betekent LEV voor het leren van de leerlingen op onze school? Wat doen we al goed en wat willen we in beweging brengen? Op basis daarvan hebben ze hun eigen schoolplannen voor de komende jaren geschreven.
De LEV-koers is inmiddels een gedragen en levende visie die richting geeft aan het handelen van iedereen binnen Sarkon. Zo komen bijvoorbeeld de intern begeleiders van de negentien scholen regelmatig samen om hun kennis te delen en uitdagingen te bespreken. Als één van hen expertise heeft die op een andere school van toegevoegde waarde is, dan zet diegene dat in op de collega-school door daar een aantal dagen te werken of mee te denken.
Sturingsfilosofie
Het bestuur van Sarkon heeft op basis van de LEV-koers een heldere sturingsfilosofie geformuleerd. Het doel is dat het handelen binnen de organisatie van bestuur tot aan de leerling in lijn is met de levende visie op de ontwikkeling van het onderwijs. De sturingsfilosofie geeft hierbij een richtinggevend kader waardoor voor iedereen ruimte ontstaat om mee te denken en om verantwoordelijkheid te en initiatieven te nemen. Gebleken is dat deze sturingsfilosofie en de LEV-koers leiden tot waardevolle gesprekken over persoonlijk leiderschap.
Van hark naar netwerk
Inmiddels maken we als Sarkon mooie stappen. Een regiegroep bestaande uit de bestuurders, twee schoolleiders, een leerkracht en een stafmedewerker, volgt en begeleidt de ontwikkeling naar een netwerkorganisatie: handelen we in lijn van wat we van een netwerkorganisatie verwachten? Vlak voor de zomervakantie zijn expertgroepen in het leven geroepen. Voor de samenstelling van deze groepen zijn de kwaliteiten van medewerkers en de vraagstukken die leven binnen de organisatie, in kaart gebracht. Hierdoor wordt de aanwezige expertise optimaal benut. De regiegroep heeft met de expertgroepen besproken welke opdracht prioriteit heeft. Ze krijgen nu de ruimte om een plan hiervoor te maken, zo nodig samenwerking te zoeken met externen en aan de slag te gaan.
In schooljaar 22/23 zullen de expertgroepen binnen stichting Sarkon regelmatig verslag doen van hun ontwikkelingen. Daarmee worden ze een belangrijke schakel in het netwerk van de negentien Sarkon-scholen. In een vervolg op dit blog nemen we je graag mee in deze ontwikkeling.
Meer weten?
Wil je aan de slag met de strategische ambities van je stichting en wil je hulp bij het nadenken over en vormgeven van deze ambities?
Neem dan contact op met onderwijsadviseur Miriam van Etteger, m.vanetteger@cps.nl of 06 25 013 435.
CPS heeft Sarkon, een stichting voor basisonderwijs in de kop van Noord-Holland, begeleid in het formuleren van gezamenlijke visie die elan en richting geeft aan hun strategische ambities. Ook heeft CPS meegedacht over de ontwikkeling richting een netwerkorganisatie. De directeur van Sarkon, Marijke Biersteker, deed onderzoek naar de ontwikkelingen die haar eigen organisatie doormaakte en deelt als gastschrijver haar bevindingen. Meer weten over het onderzoek? Lees het volledige onderzoeksrapport hier.
