Begrijpend lezen begint bij de noodzaak tot lezen
Hoe zit het als leerkracht met uw eigen motivatie rondom begrijpend lezen? Lukt het u om uw leerlingen te motiveren om met een tekst aan de slag te gaan of worstelt u hier misschien zelf ook mee en kunt u eigenlijk ook niet goed uitleggen waarom leerlingen in uw groep de teksten van een methode moeten lezen?
Dat de motivatie rondom begrijpend lezen daalt is een trend die al een aantal jaar zichtbaar is in het onderwijs. Maar dat de situatie rondom de leesvaardigheid inmiddels zorgwekkend is laten de resultaten uit het laatste PISA onderzoek zien (PISA, 2018). Hieruit blijkt dat de gemiddelde leesvaardigheid van vijftienjarigen significant daalt en dat leerlingen minder vaak geconcentreerd een boek of tekst kunnen lezen. Dit terwijl de Nederlandse overheid de ambitie heeft tot de kennistop van de wereld te behoren.
Verplicht lezen
In tegenstelling tot andere landen in Europa wordt begrijpend lezen hier als vak gezien, iets waar je gericht instructie op zou moeten geven. Daarom gebruiken veel Nederlandse scholen een methode voor begrijpend lezen. Veel van de lessen begrijpend lezen op basisscholen bestaan uit het toepassen van een strategie en het beantwoorden van vragen Hierdoor ontgaat leerlingen vaak de inhoud van een tekst. De geoefende strategieën worden vervolgens ook nauwelijks toegepast bij andere teksten die op school worden gelezen. Daarnaast kunnen leerkrachten ook zelf vaak niet de relevantie rondom een tekst of thema benoemen. Een gemiste kans want voor een goede les begrijpend lezen zijn toch vooral rijke en relevante teksten nodig. Het ontbreken hiervan zorgt voor ongemotiveerde leerlingen omdat het lezen door hen vaak wordt beleefd als een verplichting en niet als een kans of verrijking (Pröpper, 2019).
Noodzaak tot lezen
Maar hoe zorg je nu dat leerlingen wel gemotiveerd met een tekst aan de slag gaan? Het antwoord hierop is misschien minder ingewikkeld dan gedacht. Maak als leerkracht het lezen in de klas relevant door binnen een thema te werken waarin meerdere taalvakken geïntegreerd en functioneel aan bod komen. Hierdoor ontstaat de mogelijkheid om in de groep gedurende een langere periode met een onderwerp aan de slag te gaan. De eigen motivatie en betrokkenheid van de leerkracht neemt toe wanneer hij of zij zelf inbreng heeft in het thema en kan uitleggen aan leerlingen waarom het belangrijk is dat leerlingen met dit thema aan de slag gaan. Hierdoor krijgt lezen betekenis. Leerlingen lezen vervolgens teksten die aansluiten bij hun eigen leervragen rondom het thema en schrijfopdrachten kunnen worden ingezet om de opgedane kennis te verwerken. De motivatie en betrokkenheid van leerlingen neemt hierdoor toe. Ze hebben de tekst immers nodig om antwoorden te kunnen vinden op hun eigen leervragen. Het kunnen toepassen van een strategie is daarmee geen doel op zich geworden maar een middel om te tekst beter te kunnen begrijpen. Meer weten?
Meer informatie?
Heeft u vragen over het begrijpend leesonderwijs op uw school en bent u benieuwd wat CPS voor u op dit gebied zou kunnen betekenen? Neem dan contact op met Yvonne Koene, de auteur van dit blog.
E-book 3 uitdagingen in het begrijpend leesonderwijs
Het succesvolle CPS e-book 3 misverstanden over begrijpend leesonderwijs is volledige herzien en is nu onder de nieuwe titel 3 uitdagingen in het begrijpend leesonderwijs en is vanaf vandaag gratis te downloaden. Dit e-book is bedoeld voor schoolteams, schoolleiders, interne begeleiders en leerkrachten. We geven hierin tips over hoe je leerlingen betere en meer gemotiveerde begrijpende lezers laat worden.