Lesson Study: waarom leraren enthousiast zijn over deze vorm van teamleren
Lesson Study als professionaliseringmethodiek wint aan populariteit. Waarschijnlijk vooral omdat het veel elementen bevat die motiverend zijn. Het spreekt leraren aan omdat ze het samen doen, hun eigen vragen centraal staan en ze het geleerde meteen toe kunnen passen. Wat is Lesson Study eigenlijk en hoe ziet zo’n leercyclus er uit? In dit blog leest u er meer over.
Kort samengevat is Lesson Study een vorm van teamleren. Het is een methodiek waarbij een groep leraren gezamenlijk een les ontwerpt en vervolgens in de praktijk toetst in hoeverre de lesinhoud en de gebruikte werkvormen het leren van de leerlingen bevordert.
Meer concreet betekent dit dat een team eerst samen een (vak)didactisch thema bepaalt dat zij willen uitproberen of uitdiepen. Samen ontwerpen ze een onderzoeksles die hierbij aansluit en waarmee ze het effect ervan kunnen onderzoeken. Eén van de leraren uit het team geeft vervolgens de ontworpen les. De andere teamleden zijn ook bij de les aanwezig maar dan als observator. Omdat de focus ligt op het leren van de leerlingen, is hun rol om te kijken hoe de leerlingen reageren. Vaak worden er ook video-opnames gemaakt.
Na de les wordt de les door de groep besproken aan de hand van de observaties en de gemaakte videobeelden. Zo wordt duidelijk hoe de leerlingen reageerden op de lesinhoud en de ingezette werkvormen. Werd hun nieuwsgierigheid geprikkeld? Waren zij betrokken? Wat en hoe leerden zij? Niet de leraar maar het effect op het leren van de leerlingen staat centraal. De evaluatie resulteert in bijstellingen van de les, die in een volgende les direct toegepast kunnen worden. Het team dat de Lesson Study doet wordt hierin begeleid door een procesbegeleider.
Het zit in het samen doen
Het hart van deze aanpak zit in het samen doen, het benutten van elkaars expertise en het actief en onderzoekend leren. De teamleden stimuleren elkaar om nieuwe didactische aanpakken uit te proberen. Beginnende leraren leren van ervaren krachten maar zeker ook andersom. Het sluit direct aan bij de praktijk en wat je leert neem je mee in alle vakken.
Wat zegt onderzoek?
In de VS en Japan hebben ze goede ervaringen met Lesson Study en wordt het al jaren toegepast. Op initiatief van het Amerikaanse ministerie van Onderwijs is in 2014 onderzoek gedaan naar 643 professionaliseringsmethodieken. Slechts twee methodieken leveren een significante bijdrage aan de leerlingresultaten en voldoen aan de strenge onderzoeksvereisten. Lesson Study is er daar één van (Gersten e.a., 2014)*.
In een pilotproject dat wij in 2014 in Nederland samen met de Universiteit Utrecht uitvoerden werd dit beeld bevestigd. De leraren die aan de pilot meededen hadden aanvankelijk wel wat koudwatervrees. Begrijpelijk, want videobeelden van jezelf terugzien voelt ongemakkelijk. Maar het bleek erg leerzaam om samen met collega’s objectief te kunnen zien hoe leerlingen reageren. In de pilot stond het rekenonderwijs centraal. De videobeelden maakten bijvoorbeeld duidelijk dat leerlingen veel gemotiveerder aan het werk gaan als zij bij de start van de les een rekenprobleem (door middel van een sleutelvraag die een verbinding maakt naar de lesinhoud) krijgen voorgelegd. Dat was echt een eyeopener, ook voor onszelf. Zo’n rekenprobleem stimuleert het zelfontdekkend leren en zet aan tot creatief en oplossend denken en het samenwerken met klasgenoten.
Inmiddels hebben we ook heel goede ervaringen met de methodiek van Lesson Study bij begrijpend lezen en rekenen en taal bij het jonge kind. Ook daar passen we sleutelvragen ook toe bij begrijpend lezen (bijvoorbeeld starten met een spannend teksfragment) en rekenen/taal bij het jonge kind (het gebruik van rijke rekenvragen bij prentenboeken).
Lerarentekort
Er komt een groeiend lerarentekort op ons af. En tegelijkertijd kan ons vak niet zonder de ruimte om te kunnen investeren in de eigen ontwikkeling. Daar moeten we oplossingen voor bedenken. Lesson Study kan daarbij helpen omdat het een methodiek biedt professionaliseren te integreren binnen de praktijk van alledag. Het is vakoverstijgend, alles vliegt eigenlijk langs. Bijvoorbeeld: datapresentatie, leerlijnen, groepsbesprekingen, differentiatie, klassenmanagement en toetsing.
Lesson Study is dan ook niet een doel op zichzelf, maar ‘een proces om tot de verwerkelijking van specifieke leerdoelen te komen’, aldus Takahashi, een bekende Japanse Lesson Study expert (2016).
* Het onderzoek van Gersten e.a. kunt u hier downloaden.
