Waarom Lesson Study snel aan populariteit wint
In Nederland wint Lesson Study snel aan populariteit. Het is een vorm van teamleren waarin collega’s gezamenlijk de aller-, allerbeste les ontwerpen. Nu hebben we in het onderwijs al veel verschillende vormen van teamleren voorbij zien komen en weer zien verdwijnen. Wat maakt Lesson Study tot een onderwerp om meer over te weten? In Prima Onderwijs verscheen een interview met collega's Henk Logtenberg en Linda Odenthal. U leest het hier.
Linda Odenthal en Henk Logtenberg schreven het boek: Lesson Study als effectieve vorm van teamleren
Linda Odenthal: 'Teamleren staat in vrijwel ieder strategisch schoolplan. Individueel leren blijkt namelijk weinig zoden aan de dijk te zetten en complexe vraagstukken kunnen niet door individuele leraren worden opgelost. Ze vragen om samenwerkend leren in teamverband. Toch blijkt het lastig om er goed vorm aan te geven. Vaak blijft het bij het uitwisselen van tips en ideeën.
Scholen zien de noodzaak en op de meeste scholen is het beleid erop gericht het samenwerkend leren tot stand te brengen. Uit onderzoek weten we dat een van de kenmerken voor effectief leren in het onderwijs ook een directe aansluiting bij de praktijk is. En dat is nu precies wat Lesson Study doet. De grote winst van Lesson Study is dat leraren samenwerken om betere lessen neer te zetten en tegelijk werken aan de eigen professionalisering. Leraren stimuleren elkaar in een veilige omgeving met collega’s die net als zij gericht zijn op het optimaliseren van de les.
Onderzoek naar 643 methodieken
In de VS en Japan hebben ze goede ervaringen met Lesson Study en wordt het al jaren toegepast. Uit onderzoek naar 643 professionaliseringsmethodieken komt Lesson Study als tweede uit de bus als effectieve methode. Logtenberg: ‘Praktisch gezien is Lesson Study samen een les voorbereiden, deze uitvoeren en daarna samen nabespreken. Dit verloopt volgens een vast protocol. Je kijkt naar waar het knelt bij de leerlingen. Wat is een onderzoeksthema? Wat past bij dit thema? Hoe kan ik dit zo betekenisvol mogelijk bij de leerlingen brengen? Wat voor technieken heb ik? Wat interesseert de leerlingen op dit moment?
Je probeert te anticiperen op de inhoudelijke leerlingenreacties die je verwacht. Daardoor ga je nadenken over hoe je je didactiek, de lesinhoud, kunt afstemmen. Daarna wordt de les gegeven en geobserveerd. Dat kan live of met een camera. Je gebruikt de output van de leerlingen als data. Klopt onze aanname en verwachting? Wat zien we bij de leerlingen? Wat hadden we beter kunnen doen?
Je observaties gebruik je als startpunt bij de nabespreking. Hoe moeten we wat betreft onderzoeksthema en onderwerp onze lessen aanpassen? Dan krijg je een cyclisch proces, waardoor je elke stap steeds meeneemt naar het volgende niveau. Het team ontwerpt samen de aller-, allerbeste les. Die gaat iemand uitvoeren. Het is dan nog steeds de les van het team. Natuurlijk geeft de leraar er een eigen kleur aan. Maar door de gezamenlijke voorbereiding heb je een aantal voetangels en -klemmen getackled. Je kijkt naar hoe leerlingen reageren, dus de aandacht gaat van de leraar af.’
Iedere leraar brengt de eigen expertise in
'Het team is bij voorkeur heterogeen, zodat de (vak)expertise van verschillende leraren wordt ingebracht. De vier basiselementen die in elk geval aanwezig moeten zijn, zijn een directielid, een IB-er (of zorgcoördinator in het vo), een reken- of taalcoördinator en een leraar. Johan Cruijff zei al dat je met de beste voetballers ter wereld nog geen goed voetbalteam hebt. Zo is het met scholen ook. Je moet zorgen dat je
een gezamenlijke spirit ontwikkelt. Wat je leert in een Lesson Study voor het ene vak, is ook te gebruiken in andere vakken. Het helpt bij keuzes uit de overdaad aan leerstof die wordt aangeboden. Leraren kunnen bewuster omgaan met de leermethodes: wat wil ik de leerlingen leren, wat past hier? Kan ik dat uit de leermethode halen en wat mis ik? Dat moet ik dan zelf ontwikkelen.
Hoe effectief teamleren is, kun je vaststellen door te kijken naar de leerlingenopbrengsten, de competenties van de leraren, de flow en de betrokkenheid die in de school tot stand komt. Leraren gaan meer over de inhoud van lessen praten. Ook andere onderwerpen, zoals pedagogiek, klassenklimaat en klassenorganisatie komen dan ter sprake.’
Is het voor ieder school geschikt?
'Soms moeten eerst andere stappen worden genomen om tot teamleren te komen. Logtenberg: ‘Ik heb meegemaakt dat leraren elkaar feedback gaven en ik naar huis ging met het gevoel: dit was geweldig. Later kwam ik terug en de leraren zeiden elkaar bijna geen goedendag meer. Je moet dus al een zekere basisvaardigheid hebben in het goed geven van feedback, maar ook in het goed ontvangen daarvan. Soms is er dus eerst aandacht nodig voor hoe je elkaar op een goede manier feedback geeft. En je moet natuurlijk wel open kunnen staan voor nieuwe ideëen en tips van je collega's. Hoe groter het lerend vermogen van het team, hoe makkelijker Lesson Study in te zetten is.'
Hoe voert u Lesson Study in?
'In het boek Lesson Study als effectieve vorm van teamleren hebben we in een aantal praktische stappen beschreven hoe een school Lesson Study kan implementeren in de schoolverbetering. Het zijn eenvoudige stappen, met voldoende ruimte voor de mensen, maar waarin ook afgebakend is wie wat doet. Welke mensen zijn kartrekkers, wat zijn hun taken en hun rollen en hoe gaat Lesson Study uitgewerkt worden? Al die formats en stappen hebben we zo concreet mogelijk gemaakt.
Meer over het boek is te lezen in onze webshop.
Kijk ook op onze themapagina Lesson Study.
