Taalkrachtig onderwijs: schrijven als middel om het leesbegrip te vergroten!
Taalkrachtig onderwijs gaat ervan uit dat een integrale aanpak van de onderdelen lezen, schrijven, spreken en luisteren elkaar versterken. Wist je dat het inzetten van schrijfopdrachten effectief blijkt en helpend kan zijn om het begrip bij begrijpend lezen te vergroten?
In maart 2021 deed de Onderwijsinspectie opnieuw onderzoek naar de schrijfvaardigheid van basisschoolleerlingen. Ze kwamen tot de conclusie dat de schrijfvaardigheid van leerlingen nauwelijks was verbeterd. Goede maar ook complexere teksten kunnen schrijven, is om meerdere redenen van belang.
Het belang van schrijfvaardigheden
In het vervolgonderwijs wordt er verwacht dat de leerlingen aantekeningen kunnen maken, leerstof kunnen samenvatten en een verslag kunnen maken. Dit is van belang om grote hoeveelheden lesstof te kunnen verwerken. Ook schrijven we regelmatig een mail of een brief of vullen we een formulier in.
Daarnaast is schrijven ook een middel om te leren, een manier om kennis te verwerven en kennis te verwerken. Als een leerling over een onderwerp schrijft, denkt de leerling daarover na en krijgt daardoor meer grip op het onderwerp.
Effectief schrijfonderwijs
Om de leerlingen een langere en formelere tekst te leren schrijven, is aandacht hebben voor effectief schrijfonderwijs van groot belang. Het is belangrijk om niet alleen naar het einddoel te kijken (de op te leveren tekst), maar ook naar het proces van schrijven. Het is dan ook essentieel om doelen te stellen op zowel product- als procesniveau.
Het Peilonderzoek van Inspectie van het Onderwijs (2021) liet zien, dat hoe meer tijd en aandacht een school besteedt aan effectief schrijfonderwijs (schoolbreed en los van een methode), hoe beter de leerlingen blijken te kunnen schrijven.
Betere schrijfvaardigheid
Het is daarnaast van groot belang om het schrijfonderwijs te integreren in alle vakken. Leerlingen te motiveren door keuzes aan te bieden (autonomie), ze samen te laten werken (coöperatieve werkvormen), relevante schrijfopdrachten aan te bieden en ze zoveel mogelijk zelf te laten bedenken en doen (eigenaarschap). Dit alles zorgt voor betere schrijfvaardigheid bij leerlingen.
Uit eigen ervaring in mijn rol als IB-er, weet ik dat dit proces van omdenken als een uitdaging ervaren kan worden en soms weerstand kan oproepen in jouw team. Het is dan ook van belang om kleine stapjes te nemen en vanuit een eigen visie te kijken wat passend is en wat schoolbreed haalbaar is.
Geïntegreerde schrijfopdrachten
In iedere taalmethode zijn wel bruikbare schrijfopdrachten te vinden. Maar een schrijfopdracht is betekenisvoller, functioneler en motiveert meer als de opdracht verbonden wordt aan een ander vak dan taal. Dit schrijven bij de andere vakken helpt de leerlingen meteen om de stof van die vakken beter tot zich te nemen. Wat een leerling opschrijft beklijft beter, is in eerder onderzoek bewezen.
Vijffasenmodel
Het vijffasenmodel zorgt ervoor dat leerlingen regelmatig en gestructureerd werken aan het ontwikkelen van hun schrijfvaardigheid. Het bestaat uit de volgende fasen die beschreven staan in de CPS-publicatie Focus op het schrijfproces van
Els Loman:
|
Fase 1 |
Oriëntatie |
|
Fase 2 |
Schrijfopdracht |
|
Fase 3 |
Schrijven |
|
Fase 4 |
Revisie: bespreken en herschrijven |
|
Fase 5 |
Publicatie: verzorgen en publiceren |
In de gratis download Vijffasenmodel voor geïntegreerde schrijflessen kun je meer lezen over de vijf fasen in een goede schrijfles.
Betrek je leerlingen
Wanneer je als school werkt met thema’s voor bijvoorbeeld de wereldoriëntatievakken, zorg er dan voor dat de schrijfopdracht aansluit bij het thema. Functionele schrijfopdrachten in een betekenisvolle context zijn belangrijk om de schrijfmotivatie te vergroten. Door de leerlingen te betrekken bij het opstellen van de succescriteria om het leerdoel te bereiken, geef je de leerlingen meer eigenaarschap. Ook dit kan de intrinsieke schrijfmotivatie vergoten.
Vijf tips om gestructureerd te werken aan het schrijfproces:
| Tip 1: |
Faciliteer momenten of maak afspraken om met een collega na te denken over een schrijfles, passend bij een bruikbaar leerdoel binnen het thema. |
| Tip 2: |
Zorg ervoor dat er verschillende soorten teksten in de klas beschikbaar zijn voor je leerlingen, zodat ze kunnen oriënteren op verschillende tekstsoorten. Je kan hierbij denken aan gedichten, interviews, blogs, krantenartikelen, wetenschappelijke artikelen, reviews, etcetera. |
| Tip 3: |
Maak gebruik van coöperatieve werkvormen. Je kan bijvoorbeeld denken aan de placemat-methode, denken-delen-uitwisselen, tweegesprek of binnenkring-buitenkring. Bijkomend voordeel: dit stimuleert ook meteen de mondelinge taalvaardigheid (Oracy). |
| Tip 4: |
Zorg ervoor dat het leerdoel en de (samen met je leerlingen) opgestelde succescriteria duidelijk zijn voor iedereen. Modeling is belangrijk, zodat de leerlingen een voorbeeld zien van de denkstappen die ze moeten maken om hun doel te behalen. |
| Tip 5: |
Geef jouw leerlingen de kans om gebruik te maken van hun talent: |
Zelf aan de slag met geïntegreerde schrijfopdrachten
Wil je je verdiepen in het geven van geïntegreerde schrijfopdrachten? Wil je los van je methode, maar wel op een gestructureerde manier, meer tijd en aandacht geven aan het schrijfonderwijs?
Wij begeleiden teams van leerkrachten die taalkrachtig onderwijs vorm willen geven en daarbij ook gebruik willen maken van geïntegreerde schrijflessen.
Zou je willen onderzoeken hoe deze begeleiding er voor jou en je team uit kan zien? Kijk dan voor meer informatie op onze website of neem contact met mij op. Mijn gegevens vind je onder dit blog.
