Het belang van effectieve spelbegeleiding bij kleuters
Jonge kinderen kunnen vaak nog niet goed hun aandacht houden bij ingeplande speel-leeractiviteiten. Daarom is het van belang om juist tijdens het (vrije) spel van kinderen kansen te pakken door zelf mee te spelen. Op die manier kan je inspelen op hun ontwikkeling, werken aan zelfsturing en doelbewust kinderen uitdagen en prikkelen om zo het spel op een hoger plan tillen.
Doen-alsof-spel en rollenspel bieden hiervoor prachtige mogelijkheden. Maar hoe speel je als jongekindprofessional op een goede manier mee? Welke keuzes heb je? Welke keuzes maak je? En met welk doel? Uit onderzoek weten we hoe lastig dit wordt gevonden en hoe veel kansen er onbenut blijven.
Ken je doel bij het meespelen
Het is niet altijd makkelijk om in het spel van kinderen te stappen en op een natuurlijke manier mee te spelen, zonder het spel te verstoren. Als je vragen gaat stellen óver het spel bijvoorbeeld, onderbreek je de spelflow van het kind. Maar als je zelf als begeleider een rol oppakt en meespeelt, moet je goed in kunnen schatten welke rol je kan nemen. Misschien liever niet een leidende rol of een rol die al ‘vergeven’ is.
|
Soufyan, Mithu en Elle spelen in de huishoek. Ze spelen dat Mithu in verwachting is en een kindje krijgt. Juf Sanne loopt haar spelronde. Ze stapt in het spel en zegt ‘ik ben de dokter. Ik zie dat u een kindje krijgt. Heeft u mijn hulp nodig?’. ‘Zíj is de dokter’, ‘zegt Mithu, en ze wijst naar Elle. Juf schakelt meteen naar een andere rol en speelt betrokken met de kinderen mee. Na een tijdje te hebben gepraat tijdens het theedrinken gaat juf weg. ‘Ik zal de boodschapjes die u wilt hebben voor de baby van de winkel meebrengen. Belt u mij als het kindje geboren is?’ vraagt ze. Dat beloven Soufyan en Elle. Als juf Sanne bij haar tweede ronde weer langs de huishoek komt observeert ze van achter de kast om een goed moment af te wachten. Ze ziet dat Soufyan de telefoon pakt ‘Tring, tring’ zegt hij. ‘Hallo’, zegt Sanne, ‘belt u mij?’ vraagt ze in de telefoon. ‘Ja’, zegt Soufyan, het kindje is geboren.‘Kom je op bezoek?’. Sanne bewondert het kindje, een meisje, en krijgt beschuit met muisjes terwijl ze koffie drinken en daarna de baby een schone luier aandoen. |
Daarnaast kan je je afvragen wat je wil bereiken of toevoegen door mee te spelen. Wil je bijvoorbeeld taal toevoegen of spelsuggesties doen? Wil je kinderen uitdagen om samen te werken, of wil je een probleem opwerpen waarmee je kinderen aan het denken zet?
‘Ik vind uw baby heel lief maar ze ruikt wel een beetje vies.
Hoe zou dat nou komen? Wat zouden we nou moeten doen?’
Of wil je alleen meer te weten komen over waar kinderen staan op het gebied van hun vaardigheden om samen te spelen? In dat geval kan je vanuit een bescheiden rol meespelen. Maar soms is het ook prima om alleen als observant van een afstandje en onopvallend aanwezig te zijn.
Uitgestelde aandacht oefenen
De kinderen van juf Sanne hebben een kanjer aan haar. Sanne neemt echt de tijd en speelt betrokken mee, net als één van hen. Daardoor accepteren de kinderen het ook als zij zich aandient als dokter terwijl er al een dokter is. Maar hoe creëert zij tijd om betrokken mee te spelen?
Sanne heeft duidelijke afspraken met haar groep over de niet-storen momenten. Zij oefent regelmatig het werken met uitgestelde aandacht met haar kleuters en herhaalt dagelijks even kort welke afspraken er zijn. Daardoor heeft zij regelmatig haar handen vrij om met echte aandacht vijf tot tien minuten mee te spelen. Of dat nou in de bouwplaats is waar ze een kattenhotel bouwen voor de jonge kittens, of aan de verteltafel waar kinderen het verhaal van We hebben er een geitje bij naspelen.
Vrij spel is geen vrij-af
De tijd die je hebt voor bewust ingeplande cursorische activiteiten en instructie aan jonge kinderen is doorgaans kort: hooguit 15 minuten voor een speelse reken- of taalactiviteit. Daarom is het zo belangrijk om alle andere momenten die je hebt, bijvoorbeeld tijdens je routines, maar vooral ook tijdens het (vrije) spel in de hoeken, alle kansen te benutten. Vrij spel is geen vrijaf voor de begeleider…
Zeven tips voor goede spelcoaching
| TIP 1 |
Zorg voor goed groepsmanagement en afspraken zodat je ook met oprechte betrokkenheid kan meespelen in een hoek. |
| TIP 2 |
Zorg ervoor dat je minstens 5-10 minuten per dag met betrokkenheid meespeelt met een groepje kinderen en wissel steeds af met welke kinderen je dat doet. |
| TIP 3 |
Ken de ontwikkelstappen van rollenspel en weet in welke fase verschillende kinderen zitten. |
| TIP 4 |
Stel voor jezelf je het doel goed vast bij het meespelen. Bijvoorbeeld vertrouwen winnen, kinderen op elkaar betrekken, kinderen uitdagen om dóór te denken of woordenschat ontwikkelen. |
| TIP 5 |
Ben je bewust van het doel en het effect van verschillende vormen van spelbegeleiding. Soms meer sturend meespelen en soms meer volgend of observerend. |
| TIP 6 |
Loop niet de hele tijd spelrondes tijdens het vrije spel, maar ga ook regelmatig op een vaste plaats zitten waar kinderen je goed kunnen bereiken. |
| TIP 7 |
Stel geen vragen óver het spel en stel geen controle van begrip-vragen als je een rol oppakt. |
Praktische verdieping
Artikel
Zelfsturing en executieve functies stimuleren in spel
Wij-leren.nl, Van der Bolt, L. en Aarssen, J. (2020)
In de academie
In onze academie bieden wij een aantal trainingen over het jonge kind aan waarin je alles leert over bijvoorbeeld spel en spelcoaching.
Klik hier voor een actueel overzicht.
Begeleiding op maat
Ook bieden wij begeleiding op maat aan kinderopvangorganisaties en onderbouwteams van basisscholen. Heb je een vraag? Neem dan contact op met mij. Mijn gegevens vind je hieronder.
