Goed omgaan met culturele diversiteit in je klas
Steeds vaker heb je kinderen met een niet-Nederlandse achtergrond in je klas. Je wilt ook hen het beste onderwijs geven, zorgen dat ze kunnen meekomen, niet uitvallen. Soms merk je echter dat je zo’n kind en zijn ouders niet begrijpt en zij jou niet. Je weet niet waar het mis gaat, omdat je vaak niet weet wat je niet weet. Bovendien ben je bang om iets verkeerds te zeggen; je wilt het juist goed doen. Iedereen erkent het belang van aandacht en respect voor culturele verschillen, zeker in onderwijssituaties en juist ook in deze tijd van polarisatie. Maar hoe ga je in de praktijk om met de verschillende achtergronden van leerlingen en ouders op school?
Cultuursensitief werken
Goed omgaan met culturele diversiteit vraag om cultuursensitief werken. Om bewustzijn van overeenkomsten en verschillen. Cultuur is een manier van leven. Het geeft aan wat mensen in een bepaalde groep of samenleving waardevol vinden (waarden) en hoe zij zich moeten gedragen (normen). Sensitief betekent gevoelig. Cultuursensitief werken betekent dus dat je in je werk een gevoeligheid ontwikkelt voor de specifieke wijze van leven van een leerling. Het betekent dat je als professional op school:
- je bewust bent van de effecten die culturele en levensbeschouwelijke achtergronden hebben op het alledaagse leven van leerlingen en dat je daar rekening mee houdt in het contact.
- inziet dat je zelf ook een culturele en levensbeschouwelijke achtergrond hebt die van invloed is op jouw omgang met anderen.
- erkent dat het cultureel bepaald is hoe mensen iets beleven zoals tijd, leren, familie, opleiding, problemen en de manier waarop ze hulp zoeken.
- een open, nieuwsgierige houding hebt naar de leerling.
Eerst kijken en luisteren
Cultureel sensitief werken vraagt dus van je dat je je verdiept in je eigen en andermans cultuur en achtergrond. Wat zijn jouw eigen waarden en normen? Hoe is je eigen schooltijd geweest? Wie hielp jou met je huiswerk? Wie gingen voor jou naar de ouderavonden? Probeer met een open blik te kijken naar wat voor jou belangrijk is. En laat tegelijkertijd je aanname los dat dat dus voor een ander ook belangrijk is. Kijk naar je leerlingen en hun achtergrond alsof je er nog niets vanaf weet. Wees nieuwsgierig en ga het gesprek aan. Luister naar de verhalen van je leerlingen: hoe is hun thuissituatie, wat speelt er in hun leven en wat krijgen zij vanuit huis mee?
Overeenkomsten en verschillen
Er zullen overeenkomsten en verschillen zijn die jullie samen ontdekken. Welke universele waarden binden jullie? Denk aan veiligheid, liefde en gastvrijheid. Ook verschillen mogen aan bod komen. Het gaat er niet om dat je alle verschillen boven tafel krijgt, maar dat je je realiseert dat die er zijn en dat ze er mogen zijn.
Praktijkvoorbeeld: ouderavond
Op scholen in Nederland spreken we vaak van ‘ouderbetrokkenheid’. Wij weten dat we dan de ouders/verzorgers bedoelen. In andere culturen en talen heb je niet zo’n duidelijke omschrijving van de termen ‘ouder’, ‘gezin’ en ‘familie’. Een docent kan zich gefrustreerd voelen wanneer deze de biologische ouders van een kind nooit op school ziet. Waarom komen ze niet op ouderavonden? Als we weten dat in het land van herkomst grootouders, ooms en tantes, oudere broers en zussen erkend worden als verzorgers, wordt het begrijpelijk dat zij en niet de ouders de ouderavond bezoeken en het contact met school onderhouden.
Praktijkvoorbeeld: persoonlijke vragen
In Nederland staat het hebben van een eigen mening en het uiten daarvan hoog in het vaandel. Het individu weet wat hij vindt en leert om dit te vertellen. In veel niet-Nederlandse culturen zijn andere waarden belangrijker dan open en eerlijk zijn, zoals respect en rekening houden met de belangen en gevoelens van personen en van hun gemeenschap. Daarom kan het lastig of ongepast zijn om leerlingen die je nog niet goed kent, persoonlijke vragen te laten beantwoorden. Ook hebben veel niet-westerse kinderen slechte ervaringen met autoriteiten. Ze zijn daarom soms ook bang om informatie over hun familie en thuissituatie prijs te geven.
Meer weten?
We gaan de komende tijd nog meer blogs over dit onderwerp schrijven. Wil je op de hoogte gehouden worden of direct meer weten? Neem dan contact op met mij of mijn collega Linda van Tuyl.
Samenwerking met Andy Oppong
Dit blog is tot stand gekomen in samenwerking met Andy Oppong, cultuurtolk en oprichter van Lokaal 0. Deze organisatie helpt bij het overbruggen van culturele verschillen doordat de medewerkers letterlijk en figuurlijk andere talen en culturen spreken. Je kunt meer over de achtergrond en het werk van Andy Oppong lezen op de website www.lokaalnul.nl.
