Wat doen we aan amotivatie van leerlingen?
'Eerst moeten de leerlingen lekker in hun vel zitten'. Deze kop uit 2020 bij de start van het nieuwe schooljaar in de Trouw is nog steeds actueel. We treffen op veel scholen een situatie aan waarin alle energie gericht is op het wegwerken en voorkomen van leerachterstanden. We weten dat dit ten koste kan gaan van het welbevinden van leerlingen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat we steeds vaker de klacht horen dat de motivatie van de leerlingen ver te zoeken is.
"Een verloren jaar"
Die klacht is natuurlijk niet nieuw, maar het aantal leerlingen dat helemaal lijkt af te haken is veel groter dan in voorgaande jaren. Daarvoor zijn natuurlijk veel oorzaken aan te wijzen. Een deel daarvan ligt buiten de invloed van scholen en leraren. Denk bijvoorbeeld alleen al aan de berichten in de pers en op de sociale media. Er wordt een somber beeld geschetst van de toekomst van de leerlingen, niet alleen op korte maar ook op langere termijn. Leerlingen horen ook de berichten over “een verloren jaar”, over het overdoen van het jaar, over het uitstellen of zelfs uitvallen van examens. Er is voor zowel leraren als leerlingen veel onduidelijkheid. Geen wonder dat er steeds meer sprake is van amotivatie bij leerlingen.
Wat is amotivatie?
Amotivatie betekent dat er geen enkele zin of motivatie meer is om iets te doen. Dit gedrag kan voortkomen uit het feit dat de leerling totaal geen belang hecht aan een activiteit, afhaakt omdat hij zich niet bekwaam voelt om de opdracht uit te voeren of omdat hij er geen vertrouwen in heeft dat de opdracht hem helpt om iets te leren. Kortom, hij gelooft er niet in dat de activiteit tot het gewenste doel zal leiden (Ryan & Deci, 2000). In het ontstaan van amotivatie zijn de drie psychologisch basisbehoeftes van Deci en Ryan te herkennen: autonomie, sociale verbondenheid en competentie. Als een leeromgeving geen recht doet aan deze drie psychologisch basisbehoeftes, dan verliest een leerling zijn motivatie om te leren. De oproep in Trouw om eerst te werken aan hoe leerlingen in hun vel zitten is hier ook op gebaseerd.
Wat kun je doen?
Zowel bij online als live lessen heb je drie knoppen waar je aan kan draaien die een leeromgeving creëren waarin de drie psychologische basisbehoeftes worden ondersteund. Het gaat om de structuur die je biedt, de autonomie ondersteuning en de betrokkenheid bij de leerlingen die je laat zien.
Een paar tips:
- Zorg dat de feedback en begeleiding fijnmazig worden afgestemd op de leerling.
- Plaats (extra) oefenmateriaal en proeftoetsen.
- Besteed extra aandacht aan de duidelijkheid en de haalbaarheid van de opdrachten.
- Verstrek duidelijke, expliciete en gedetailleerde informatie. De leerling moet begrijpen wat er bedoeld wordt.
- Betrek leerlingen bij het ontwerpen en uitvoeren van lessen.
Ten slotte
De huidige tijd doet ook iets met jou als leraar. Het is belangrijk om aandacht te hebben voor de eigen motivatie. Waar haal je als leraar tijdens de (online) lessen je energie vandaan? Wat zijn de positieve gebeurtenissen in de afgelopen weken voor je geweest? Door je hierop te richten draag je bij aan de motivatie van de leerlingen, want motivatie is besmettelijk.
Verder lezen en leren?
- Bekijk de populaire CPS training Leerlingen motiveren of Motiveren in de digitale les.
(beide trainingen kunnen ook op school worden uitgevoerd) - Lees het boek Motivatie is een werkwoord.
- Vrijblijvend hierover verder sparren kan natuurlijk ook. Neem daarvoor contact op met
Bert Moonen.
