Pedagogisch coachen: Hoe leer ik leerlingen vanuit zelfeffectiviteit leren?

Ariena Verbaan - 7 september 2020

Waarom is pedagogisch coachen juist nu belangrijk?

Leraren vragen ons: ‘Hoe leer ik mijn leerlingen op tijd hun opdrachten in te leveren?’ Of: ‘Hoe stimuleer ik dat leerlingen bij thuisonderwijs zelf de regie pakken over hun eigen leren, zich blijven concentreren en doorzetten om de leertaken af te maken? In dit blog geven we een aantal aanwijzingen hoe je door pedagogisch te coachen de zelfcontrole van de leerling over zijn leerhouding kunt versterken. In een eerder blog zoomden we in op leerlingen die moeite hebben met het daadwerkelijk leren en hoe je dat door vakdidactisch coachen kunt ondersteunen.  In dit blog lees je meer over de kracht van pedagogisch coachen bij het versterken van het zelfregulerend leren van leerlingen. 

Wat is pedagogisch coachen?

Pedagogisch coachen is één van de drie manieren van leercoachen die jij in jouw rol als leercoach toepast. De pedagogisch leercoach ondersteunt de leerhouding en het mentaal welbevinden van de leerling. Hij begeleidt de leerling in het verkrijgen van zelfcontrole over zijn leermentaliteit. Hij leert de leerling doelbewust leerstrategieën te gebruiken om zelf in actie te komen, verantwoordelijkheid te nemen, vol te houden en te blijven doorzetten ook in een stressvolle situatie of dat het anderzins tegenzit.    

Versterken van zelfcontrole over de leerhouding 

Na een uitleg en complete instructie door de leraar voor een taak blijkt dat sommige leerlingen niet aan het werk gaan of dat ze halverwege de uitvoering van de opdracht staken. De zelfeffectiviteitstheorie verklaart waarom leerlingen taken niet oppakken of juist beter uitvoeren dan anderen. Bij het uitvoeren van een taak is zelfeffectiviteit (self-efficacy, Bandura) een belangrijke succesfactor om te starten en door te zetten. Zelfeffectiviteit is het geloof in eigen kunnen, succesvol taken tot een goed einde te brengen, het gevoel hebben dat je zelf in staat bent controle uit te oefenen.

Zelfeffectiviteit is dus niet hetzelfde als zelfvertrouwen. Het gaat bij zelfeffectiviteit over je eigen ingeschatte vaardigheid, competentie voelen om een bepaalde taak uit te voeren. Als een leerling denkt dat de uitvoering van de taak niet haalbaar is, kan hij besluiten om er niet aan te beginnen, het uit te stellen of af te haken tijdens de uitvoering. Deze leerling raakt de controle over zichzelf kwijt. De eigen verwachting of je vaardig of competent bent voor de taak hangt onder af van eigen ervaringen uit het verleden. Een leerling met een sterk gevoel van zelfeffectiviteit ziet een moeilijke taak niet als probleem, maar juist als een uitdaging. Dit maakt dat hij enthousiast begint, minder angst heeft om te falen, zich inzet en volhoudt tot het eind. Hoe groter het gevoel van zelfeffectiviteit, hoe groter het doorzettingsvermogen.

Zelfeffectiviteit is een van de leerstrategieen die zelfcontrole bij leren versterkt. 

Aanwijzingen om de zelfcontrole te versterken

Voor het starten van de leertaak:

• Check de zelfeffectiviteit van de leerling
  • Weet de leerling precies wat van hem/haar wordt verwacht?
  • Heeft de leerling het gevoel dat de benodigde kennis/ vaardigheden bij zichzelf aanwezig zijn?
• Versterk de zelfeffectiviteit
  • Maak de leerling bewust van het eigen kunnen door te wijzen op eerder behaalde successen in een vergelijkbare taak;
  • Creëer succeservaring, knip het te behalen resultaat op in behapbare stappen;
  • Geef de leerling invloed, keuzes bij een leertaak (autonomie). Hierdoor krijgt hij het gevoel dat hij controle heeft over het eigen leerproces, vergroten van zelfeffectiviteit. 
• Laat de leerling vooraf zelf benoemen wat het nut van de leertaak is en hoe hem dat gaat helpen bij het bereiken van het eigen leerdoel. 
• Leerstrategie zelfeffectiviteit bespreken/aanleren bij een leerling.
• Bespreek de mindset van de leerling. Welke gedachten gaan helpen om de taak te volbrengen?

Verander de mindset van ‘ik kan/durf het niet’ naar ‘ik kan het’ of ‘ik kan het nog niet’. 

Tijdens de leertaak:

• Herhaal onderdelen uit de aangeleerde leerstrategie zelfeffectiviteit
• Geef op groei gerichte feedback op de getoonde inzet en het doorzettingsvermogen van de leerling.
• Maak kleine behaalde successen zichtbaar. 

Na de leertaak:

• Let er tijdens de (zelf-)evaluatie op dat de leerling expliciet eigen prestaties toeschrijft aan zichzelf. Stel controlerende vragen die de invloed die de leerling zelf heeft getoond benadrukken (interne attributie)
  • Hoe is het je gelukt dit … <resultaat> te bereiken?
  • Hoe lukte het om bij … <tegenslag> toch door te zetten? 

Wat is/zijn jouw aanwijzing(en)?

Welke aanwijzing(en) heb jij als docent om zelfcontrole van een leerling te versterken? We zijn benieuwd. Plaats je reactie onderaan dit blog.