Ouderbetrokkenheid: vijf tips voor effectieve startgesprekken
Om ouderbetrokkenheid te stimuleren, is vroegtijdig kennismaken met ouders cruciaal. Steeds meer scholen organiseren aan het begin van het schooljaar individuele startgesprekken. Hoe geef je deze goed vorm? In dit blog geef ik handige do’s en don’ts.
Er zijn tien belangrijke succesfactoren voor ouderbetrokkenheid, aldus Mariëtte Lusse, lector Ouders aan de Hogeschool Rotterdam. Vroegtijdig kennismaken is daar een van. Je kunt dit doen door individuele startgesprekken te voeren aan het begin van het schooljaar. Dit zijn gesprekken tussen de leerling, zijn of haar ouder(s) en de leerkracht of mentor.
Waarom startgesprekken?
Een goede samenwerking met ouders kan pas ontstaan als er een vertrouwensrelatie is. Het is daarom niet zo logisch het schooljaar te starten met een informatieavond voor alle ouders. Tijdens zo’n avond geven leerkrachten of mentoren vaak praktische en inhoudelijke informatie over het onderwijs. Terwijl veel ouders eigenlijk alleen maar willen weten wie de nieuwe leerkracht of mentor is!
Vertrouwen ontstaat door eerst te focussen op het individuele contact met ouders over hun eigen kind (Lusse, 2013). Het startgesprek is een goede manier om vanaf het begin van het jaar te bouwen aan een sterke relatie en goede samenwerking met élke ouder.
|
Het startgesprek kan verschillende doelen hebben. Soms gaat het om kennismaken, soms om het vaststellen van een gezamenlijke ambitie, soms om het vergroten van het vertrouwen. Ook als een leraar voor de tweede keer een groep of klas heeft, is het startgesprek belangrijk. Dan kan het bijvoorbeeld gaan om vragen als: staan onze neuzen nog dezelfde kant op, zijn er nieuwe ontwikkelingen, wat willen we dit jaar bereiken? Het startgesprek is dus niet vrijblijvend. Maar: maak er vooral geen ingewikkelde zaak van. Het is bijvoorbeeld prima als een vader in een groot deel van het gesprek over zijn reizen als vrachtwagenchauffeur vertelt. Als dit de vertrouwensband ten goede komt, is dat in het belang van de leerling.
“De enige vraag die wij bij het startgesprek stellen, is: hoe was jullie vakantie? |
Do’s en don’ts
Wanneer heeft een startgesprek meerwaarde? En wanneer niet? Vijf tips:
#1 Laat de leerling altijd aanwezig zijn bij het startgesprek
Het startgesprek is niet bedoeld om het over de leerling te hebben zonder dat hij of zij erbij is. De leerling moet bij het gesprek aanwezig zijn en dat geldt al voor de kleuter; al speelt hij elders in de ruimte, hij voelt dat zijn ouders en de leerkracht ‘bij elkaar horen’ en dat geeft vertrouwen. Het geldt ook voor de vwo-5-leerling, die van alle gesprekspartners misschien wel het meest aan het woord zal zijn en invloed uitoefent op de afspraken die worden gemaakt.
Als het nodig is om ouders alleen te spreken, kun je tijdens het startgesprek een vervolgafspraak maken.
#2 Gebruik de juiste term voor het gesprek
Het luistert nauw welke term je voor een individueel gesprek met ouders en leerling gebruikt. Iedere school kan haar eigen term kiezen. Het startgesprek (of het opstartgesprek) is een begrip waarvan ik denk dat dit het beste de bedoeling weergeeft.
Soms gebruiken scholen woorden waaruit vooral blijkt dat zij zelf de regie hebben. Terwijl het juist de bedoeling is dat een startgesprek open gevoerd wordt – zowel de ouders, de school en vooral ook de leerling bepalen de inhoud. Een term als ‘het omgekeerde tienminutengesprek’ is dus ook niet handig, want die geeft aan dat vooral de ouders aan het woord zijn. Terwijl in sommige situaties het juist goed kan zijn dat de school meer aan het woord is. Van het woord ‘kennismakingsgesprek’ maken sommige leraren en ouders helaas misbruik. Ze zeggen: “Ik ken hem al, dus laat dat gesprek maar zitten”. Tot slot vind ik dat we verre moeten blijven van termen als het ‘ouder-vertel-maar-gesprek’, want hierdoor voelen veel ouders zich niet serieus genomen. Zo schamperde een vader eens: “Ik moet geloof ik naar het kom-maar-bij-juf-op-schoot-gesprek”.
#3 Bereid je voor
Soms loopt een startgesprek moeizaam. Wat kun je dan doen? Een goede voorbereiding kan voorkomen dat een gesprek stagneert:
- Voor de leraar kan het handig zijn wat vragen achter de hand te hebben, mocht het gesprek stil vallen.
- Doe de voorbereiding mét de leerling. Vraag bijvoorbeeld: “Schrijf eens op waar je het over zou willen hebben in het gesprek met je ouders. Wat heb je van mij en van je ouders nodig dit jaar?”
- Wees je ervan bewust dat ouders ook hun input kunnen hebben. Maar zorg ervoor dat het gesprek vooraf niet dichtgetimmerd wordt - aan beide kanten niet.
#4 Zet originele gespreksvormen in
Andere manieren om het gesprek vlot te trekken:
- Gebruik het spel Ken je kwaliteiten en laat de leerling een kaart (met een kwaliteit) kiezen die hij het meest bij zichzelf vindt passen. Laat de ouders vervolgens ook een kaart kiezen die ze bij hun kind vinden passen. Kies tot slot zelf ook een kaart.
- Laat de leerling een voorwerp van huis meenemen (dat symbool staat voor iets) waar hij trots op is. Daarover kan hij vertellen, als start van het gesprek.
- Stel de volgende startvraag aan ouders: “Wat vond u vroeger het leukst en het minst leuk op school?” Dit kan een prachtige wending geven aan het gesprek. Als vanzelf zal de leerling vertellen hoe hij school ervaart en kunnen ouders vertellen over hoe zij hun kind begeleiden.
Het advies voor elke leraar: durf los te laten, ga zo open mogelijk het gesprek in en laat aan bod komen wat belangrijk is.
#5 Besteed aandacht aan de uitnodiging
Hoe zorg je ervoor dat alle ouders op het startgesprek komen? Dat is heel simpel: door de leerling uit te nodigen en hem te vragen zijn ouders mee te nemen. Hiermee wordt direct de essentie duidelijk: het gaat om de leerling. In het basisonderwijs kun je dit bijvoorbeeld doen met een mooie kaart, in het voortgezet onderwijs bijvoorbeeld via Magister.
|
Heb jij zelf ervaring met startgesprekken op school? Welke do’s of don’ts zou je dan nog toe willen voegen? Ik hoor ze graag. Je kunt ze kwijt in het reactieveld hieronder.
Meer informatie?
Heb je een vraag of wil je aan de slag met de ouderbetrokkenheid op jouw school? Neem dan contact op met Lotte van der Goot.