Op de gang staan is geen straf
Ik sprak laatst oud-collega Monique van Daal van basisschool Atlantis in Amersfoort. Over van alles maar ook over hoe het ging na de hele coronaperiode. Ze vertelde dat er natuurlijk een hoop gedoe is geweest, maar ook dat er hele waardevolle dingen ontstaan zijn in die periode. De inzet van gangmaatjes noemde zij als één ervan. Haar verhaal hierover vond ik zo’n mooi voorbeeld van hoe kinderen floreren als ze verantwoordelijkheden krijgen. In dit blog vertel ik jullie er graag meer over.
Gangmaatjes
Gangmaatjes op basisschool Atlantis zijn kleuters die bij de ingang van de school staan om medekleuters te begroeten en eventueel naar de klas te begeleiden. In de coronatijd mochten ouders ineens niet meer het schoolgebouw binnen. Dus de school moest regelen dat de kinderen bij het hek werden opgehaald en naar de klas werden gebracht. De Atlantisschool zag hierin een mooie kans om de oudere kleuters een rol te geven. Zij mochten kleuters die het moeilijk hadden, bij de deur van de school begroeten en naar de klas begeleiden: ze werden gangmaatjes. Dat scheelde medewerkers tijd en de kleuters glunderden van trots dat ze dat mochten en bleken te kunnen.
Instructie en modeling
Voordat de kinderen als gangmaatje aan de slag mochten, kregen ze instructie hoe je iemand begroet en bijvoorbeeld dat je elkaar daarbij aankijkt. Ze leerden hoe ze konden zien of een kind, dat het niet vroeg, misschien toch begeleiding kon gebruiken. Want niet elk verdrietig kind is natuurlijk luid aan het huilen. En ook lieten de leerkrachten zien wat je kunt doen en vragen als een verdrietig of onzeker kind binnenkomt. De eerste gangmaatjes leerden dit alles van hun juf of meester. De latere gangmaatjes kregen de instructies van de gangmaatjes die al ervaring hadden.
Win-win-win
Monique, leerkracht in groep 1-2 bij basisschool Atlantis: ‘Kinderen blijken het heel fijn te vinden om door andere kinderen te worden opgevangen. Zelfs als dat kinderen uit een andere kleutergroep zijn. Maar ook leerkrachten en ouders zijn er blij mee: leerkrachten kunnen direct met hun schooldag beginnen, omdat er geen ouders meer in de klas aanwezig zijn. Ouders kunnen hun kinderen makkelijker en sneller op school afzetten en eerder op hun werk of elders zijn. Voor contact met de leerkracht is ’s middags bij het ophalen gelegenheid. En ouders van nieuwe kleuters mogen de eerste vijf keer nog wel mee naar binnen, hoor.’
Voor de kinderen is het enorm leerzaam om gangmaatje te zijn, vertel Monique. ‘Ze leren hoe je iemand begroet, hoe je kunt zien of iemand hulp nodig heeft, hoe je hulp geeft en wat kinderen wel en niet prettig vinden. Hier zelfstandig toe in staat zijn, geeft zelfvertrouwen. Daarnaast voelt iedereen veel meer verbinding met elkaar, omdat we verantwoordelijkheden delen. Ook een heel groot voordeel is dat kinderen die cognitief wat minder sterk zijn, wel heel goed kunnen zijn in de rol van gangmaatje. Dat geeft ook deze kinderen veel zelfvertrouwen.’
Leren van wat mis gaat
‘Niet alles altijd gaat meteen perfect natuurlijk’, vertelt Monique als ik vraag of het ook wel eens mis gaat. ‘Soms bijvoorbeeld komen gangmaatjes zelf te laat op school waardoor ze hun rol niet kunnen vervullen. Maar dat komt regelmatig natuurlijk ook door hun ouders. De kinderen leren hun ouders te vragen om ze op tijd naar school te brengen, omdat ze anders geen gangmaatje kunnen zijn. Het komt ook wel eens voor dat de gangmaatjes gezellig met elkaar aan het kletsen zijn, waardoor ze geen oog hebben voor de binnenkomende kinderen. Hierin corrigeren ze vaak elkaar en anders maken de leerkrachten die hun klasdeur vlakbij hebben, wel een opmerking.’
Elke maand vier nieuwe gangmaatjes
Toen de coronaregels afgeschaft werden, is Atlantis doorgegaan met de gangmaatjes; het beviel namelijk meer dan goed. De school heeft zeven kleuterklassen. Elke maand mag een andere klas vier gangmaatjes leveren. De kleuters mogen zichzelf aanmelden daarvoor. Ook de jongere kleuters willen nu soms die rol vervullen. De gangmaatjes begroeten niet alleen de kleuters, maar ook de nieuwe ouders: ‘Goedemorgen, kunt u het vinden of zal ik even meelopen?’, hoort Monique hen soms zeggen.
Leader in Me-school: eigen verantwoordelijkheid
Basisschool Atlantis is de eerste van de inmiddels ruim 130 Leader in Me-scholen van Nederland. Ze werken daar al ruim 12 jaar met het concept van ‘De 7 gewoonten van effectief leiderschap’ van Stephen Covey. Deze werkwijze helpt kinderen (maar ook leerkrachten en ouders) bij het ontwikkelen van sociaal-emotionele vaardigheden, effectief leren communiceren, beter leren samenwerken, zelfredzaam en ondernemend zijn. Monique vindt het echt geweldig om op een Leader in Me school te werken: ‘De sfeer is zo goed, je voelt aan alles dat je een gezamenlijke verantwoordelijkheid hebt. Ik wil nooit meer anders.’
Meer weten?
Wil je meer weten over hoe je kinderen op allerlei manieren eigen verantwoordelijkheid kunt geven? Welke taken je aan ze over kunt laten? Hoe je zelf een stapje terug leert doen, zodat de kinderen de kans krijgen nog veel meer te leren dan ze nu al doen? Meer informatie hierover vind je op onze website.
- Lees meer informatie over Leader in Me in het onderwijs.
- Bekijk bij onze trainingen op het gebied van de 7 gewoonten.
Je kan ook altijd contact opnemen met mij of mijn collega's Jaap ter Steege, Cor Vebeek, Miriam Op de Beek, Brian Veenhof.
